Loontransparantie: dit verandert er voor werkgevers en werknemers (bron: CM Web)

Met de nieuwe Europese richtlijn voor loontransparantie moet de loonkloof worden verkleind. Werkgevers moeten vooraf duidelijk zijn welk loon aan welke functie gekoppeld is en werknemers kunnen voortaan het gemiddelde loon voor hun functie opvragen. Hetzelfde werk moet hiermee hetzelfde loon opleveren. Dit zijn de hoofdpunten.

De Europese Commissie heeft daarom de ‘richtlijn ter versterking van de toepassing van het beginsel van gelijke beloning van mannen en vrouwen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid door middel van beloningstransparantie en handhavingsmechanismen’ aangenomen. De loonkloof tussen mannen en vrouwen was in 2020 nog steeds 13 procent en de EU beoogt dit verschil te verkleinen door werkgevers te verplichten helder te zijn over hun beloningen. De richtlijn heeft vier hoofdpunten die worden aangepakt:

1. Werknemers moeten recht op gelijk loon kunnen afdwingen via bindende maatregelen omtrent loontransparantie
2. De rechten en plichten over gelijke lonen tussen mannen en vrouwen moeten beter kunnen worden afgedwongen
3. Loonstelsels moeten transparanter
4. Juridische concepten moeten begrijpelijker worden voor het grote publiek

Nederlandse wet loontransparantie

De nieuwe regels moeten nog verwerkt worden in Nederlandse wetgeving. De richtlijn is eind maart 2023 aangenomen en lidstaten hebben even de tijd om wetgeving te ontwerpen en na te denken over welke handhaving daarvoor is vereist. De gevolgen van deze wet worden straks verwerkt in een voorstel die na de gebruikelijke politieke procedure uiterlijk 2026 van kracht moet zijn. De EU wil de administratieve lasten voor kleine werkgevers beperken en daarom is er een drempel ingesteld voor bedrijven vanaf 250 werknemers.

Ook voor sollicitanten

Werkgevers moeten dus informatie leveren over het loon. Dat geldt ook voor informatie voor sollicitanten. Concreet moeten mensen, ook voordat ze in dienst treden, weten wat hun loonschaal is en welk loon daaraan hangt. Ook moet duidelijk zijn welke criteria het bedrijf hanteert voor het beloningssysteem en welke loopbaanontwikkeling daarvoor nodig is. Voor onder meer wervingsdoeleinden moeten bedrijven vanaf 250 werknemers deze informatie delen.

In kaart brengen wat de lonen (kunnen) zijn

Ook voor huidige werknemers worden lonen inzichtelijker. Werkgevers moeten de beloning niet alleen zelf goed in beeld hebben, maar er ook rekening mee houden dat ze informatie over lonen moeten delen met werknemers. Die hebben bijvoorbeeld het recht om informatie op te vragen over het gemiddelde loon van collega’s die gelijkwaardige werkzaamheden verrichten. Ook kunnen ze straks informatie opvragen over hun individuele loonniveau.

Informatie openbaar maken

Werkgevers vanaf 250 werknemers moeten informatie over hun beloningen openbaar maken onder de nieuwe richtlijn, bijvoorbeeld over de loonverschillen tussen mannen in vrouwen. Ook is vereist dat er een beloningsevaluatie wordt uitgevoerd wanneer er blijkt dat er een verschil is van 5 procent of meer tussen de lonen van mannelijke en vrouwelijke werknemers die dezelfde soort werkzaamheden verrichten.

Boetes en spelregels

Het is aan het kabinet om te bepalen hoe de handhaving op de nieuwe regels er in Nederland uit gaat zien, welke sancties daarbij horen en wie daarop moet toezien. De Nederlandse wet die de richtlijn implementeert moet niet alleen vaststellen welke boetes er aan schending kleven, maar ook welke maatregelen ervoor moeten zorgen dat werkgevers worden gestimuleerd om de beloning transparanter te maken.